Op ruim 4000 meter boven zeeniveau ligt de hoogste stad van Zuid-Amerika: Potosí. Potosí is een mijnstad die beroemd is om de vele rijkdommen (met name zilver) die zich bevinden in de nabijliggende Cerro Rico berg. Een bijzondere berg met een interessante geschiedenis. Vanuit Potosí bezoeken wij een aantal van deze mijnen.
Bij een tour door de mijnen bezoek je een van deze werkende mijnen en leer je alles over het werk en het leven van de mijnwerker. Wij boeken een toer bij Big Deal Tours. Dit is niet perse de goedkopste organisatie in Potosi, maar de enige organisatie die geheel wordt gereguleerd voor en door mijnwerkers. Op deze manier heeft je bezoek aan de mijnen een zo positief mogelijke impact. We worden rondgeleid door Wilson, een ex-mijnwerker en een lieve, enthousiaste man. Hij vertelt leuke verhalen over zijn tijd als mijnwerker en geeft constant aan hoe fijn het is dat hij nu zijn geld kan verdienen met het geven van rondleidingen.
In de Koloniale tijd hadden de Spanjaarden Cerro Rico (de rijke berg) al snel ontdekt en zij maakten hier in deze periode flink gebruik van. Potosí was toen een van de grootste en rijkste steden ter wereld. Vrijwel alle rijkdommen werden geëxporteerd naar Europa. Wanneer in 1825 Bolivia onafhankelijk wordt zijn de mijnen zo goed als uitgeput. Veel mensen verhuizen naar een andere plek en Potosí wordt een stuk kleiner en armer. Sinds een aantal jaar zijn de mijnen coöperatief en zijn de mijnwerkers zelf de eigenaar. Hun inkomen hangt dus af van wat ze vinden. Omdat in de koloniale tijd al veel rijkdommen zijn uitgeput is het hard werken om rond te kunnen komen. Ongeacht hoe hard ze werken, mijnwerkers komen nooit uit de cirkel van armoede
Daarnaast zijn de omstandigheden erbarmelijk. Er wordt gewerkt met de meest primitieve instrumenten en de mijnwerkers worden dagelijks blootgesteld aan allerlei giftige stoffen. De meeste mijnwerkers sterven binnen 10 tot 15 jaar nadat ze zijn begonnen met werken binnen de mijnen. Wanneer een mijnwerker 50% van zijn longcapaciteit heeft verloren kan een mijnwerker ervoor kiezen om met pensioen te gaan.
Voor we de daadwerkelijke mijnen ingaan bezoeken we nog een markt waar de mijnwerkers hun spullen verkopen (dynamietstaven voor 3 euro worden zonder vragen te stellen aan iedereen verkocht) en kopen we cadeaus voor de mijnwerkers. Vervolgens maken we een kort bezoek aan een van de fabrieken waar de gevonden materialen worden verwerkt tot pure stoffen. Ook hier zijn de werkomstandigheden bijzonder slecht. De machines zijn oud en slecht onderhouden en ook hier komen veel gevaarlijke stoffen vrij. Na het bezoek aan de fabriek is het tijd om daadwerkelijk de mijnen in te gaan. De mijnen bestaan uit lange, donkere en kleine gangen. Grote delen staan onder water en soms is een gang zo klein dat je haast moet kruipen om er door te kunnen. Zo nu en dan kom je mijnwerkers tegen die een wagen vol met stenen naar buiten proberen te slepen, of die de gevonden materialen (soms bijna 100 kilo) op hun rug dragen. Na twee uur lopen en kruipen door deze mijnen ben zijn we blij dat we weer buiten zijn.
De mijnwerkers zijn ook erg gelovig en hebben veel interessante rituelen. Zo vinden we in de mijn een keramisch beeld van Tío. Omdat de mijnen zich in en onder de grond bevinden geloven de mijnwerkers dat deze worden beheerd door de duivel. Tío is een soort combinatie van de christelijke duivel en goden uit het inheemse geloof. Elke vrijdag komen ze samen om sigaretten, cocabladeren en alcohol te offeren aan Tío om hen geluk te brengen in hun werk. Interessant feitje: het grootste deel van de alcoholische drankjes drinken ze uiteraard zelf op en de drankjes bestaan uit 96% alcohol.
De tour is een erg indrukwekkende ervaring. Het is echt bizar om te zien hoe slecht de werkomstandigheden zijn, hoe hard er gewerkt moet worden (shifts van 72 uur zijn niet ongewoon) en hoe weinig men ervoor terug krijgt. Ik ben blij dat ik via de juiste tourorganisatie het toch heb kunnen zien en alsnog mijn steentje heb kunnen bijdragen. Voorlopig maar niet te veel klagen over de werkomstandigheden in Nederland!
